Ο Πατέρας της Λογοτεχνίας του Φανταστικού

Σαν σήμερα το 1892, γεννήθηκε ο Τζον Ρόναλντ Ρούελ Τόλκιν. Είναι παγκοσμίως γνωστός ως ο συγγραφέας των Χόμπιτ, Το Σιλμαρίλλιον και φυσικά του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Χωρίς αυτόν, είναι αμφίβολο αν η λογοτεχνία του φανταστικού θα είχε τόση διάδοση. Τα έργα του έχουν επηρεάσει όχι μόνο πεζογράφους του είδους, αλλά και ποιητές, μουσικούς, δημιουργούς κόμικς και σκηνοθέτες.

Ο Τόλκιν γεννήθηκε στη Νότια Αφρική, προτού εγκατασταθεί στην πατρίδα του, την Αγγλία, λίγα χρόνια αργότερα. Πριν ακόμα πάει στο σχολείο είχε εκδηλώσει την κλίση του στη φιλολογία: στα επτά του ξεκίνησε να γράφει μια ιστορία με ένα δράκο και στην ίδια περίπου ηλικία πήρε κάποιες βασικές γνώσεις λατινικών και γαλλικών. Στα σχολικά του χρόνια άρχισε να μελετά ελληνικά, γερμανικά, νορβηγικά και αγγλοσαξονικά. Επινόησε δικά του αλφάβητα και γλώσσες. Στην ηλικία των δώδεκα έμεινε ορφανός και η φροντίδα του αφέθηκε στα χέρια ενός ιερέα.

Το 1911 ξεκίνησε να φοιτά στο Κολέγιο Έξετερ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, ερχόμενος σ' επαφή με γλώσσες όπως τα φινλανδικά και τα κελτικά. Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του, κλήθηκε να πολεμήσει στο μέτωπο της Γαλλίας. Μετά τον πόλεμο, εργάστηκε στο Πανεπιστήμιο του Λιντς και αργότερα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου και διακρίθηκε σύντομα ως ένα εξαίρετος φιλόλογος και ένας προσιτός καθηγητής.

Ο Τόλκιν είχε αρχίσει να γράφει ιστορίες από τις ημέρες του πολέμου και οι οποίες αργότερα θα ενσωματώνονταν σε κάποια από τα έργα του. Ο ίδιος θεωρούσε Το Σιλμαρίλλιον το κυριότερο έργο του και ποτέ δεν το ολοκλήρωσε αληθινά, αφού συνέχεια το βελτίωνε και το αναθεωρούσε. Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 ξεκίνησε τη συγγραφή του Χόμπιτ, το οποίο και εκδόθηκε το 1937. Είχε τόση επιτυχία, που ο εκδότης του ζήτησε συνέχεια. Μόλις όμως το 1954 ήρθε ο πρώτος τόμος του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών και λίγους μήνες μετά ο δεύτερος. Το τρίτο μέρος της τριλογίας κυκλοφόρησε το 1955.

Ο Τόλκιν πέθανε το 1973 αφήνοντας πίσω του πλήθος ανέκδοτων ιστοριών, παραμυθιών και δοκιμίων. Ο νεότερος γιος του Κρίστοφερ τα εξέδωσε όλα, συμπεριλαμβανομένων των Σιλμαρίλλιον, Τα Παιδιά του Χούριν και Ατέλειωτες Ιστορίες.

Stephen King - Ο Βασιλιάς του Τρόμου

Όπως έχω αναφέρει σε παλαιότερη δημοσίευσή μου, είμαι φανατικός αναγνώστης του Στήβεν Κινγκ. Συνεπώς ήταν θέμα χρόνου να καταπιαστώ με κάποιο άρθρο σχετικό με το σπουδαίο αυτό συγγραφέα.

Ο Κινγκ θεωρείται από πολλούς ως ο μετρ της λογοτεχνίας τρόμου, έχοντας γράψει πληθώρα θρυλικών μυθιστορημάτων, όπως τα Κάρυ, Η Λάμψη, Το Αυτό και Μίζερι. Ταυτόχρονα, μας έχει προσφέρει σημαντικά βιβλία φαντασίας (Το Κοράκι, η σειρά Ο Μαύρος Πύργος, Το Πράσινο Μίλι) και ρεαλιστικά έργα (Τελευταία Έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ, Το Τέλος της Αθωότητας), με αποτέλεσμα να θεωρείται και ένας από τους σημαντικότερους λογοτέχνες των ημερών μας εν γένει.

Οι αριθμοί, παρότι δεν αντικατοπτρίζουν πάντοτε την αξία ενός συγγραφέα, είναι ενδεικτικοί για το έργο του Κινγκ: έχει ολοκληρώσει περισσότερα από 50 μυθιστορήματα και 200 διηγήματα και συνεχίζει να είναι ενεργός. Μεταξύ αμέτρητων αμερικανικών και διεθνών βραβείων, έχει επανειλημμένως κερδίσει Locus Awards, Bram Stoker Awards, World Fantasy Awards και British Fantasy Society Awards. Επίσης, έχει προταθεί για το βραβείο Nebula και έχει αποσπάσει από ένα βραβείο Hugo και O. Henry. Το 2003 τιμήθηκε με το μετάλλιο Διακεκριμένης Συνεισφοράς στα Αμερικανικά Γράμματα από το Εθνικό Ίδρυμα Βιβλίου των ΗΠΑ.

H ζωή του Στήβεν Κινγκ κάθε άλλο παρά ήρεμη είναι. Ήδη από τη δεκαετία του 1970 ήταν εθισμένος στο αλκοόλ και αργότερα έκανε χρήση πληθώρας ναρκωτικών ουσιών, μεταξύ άλλων κοκαΐνης και μαριχουάνας. Ο ίδιος έχει δηλώσει ότι το πρόβλημα ήταν τόσο σοβαρό κατά τη δεκαετία του 1980, που με ζόρι θυμάται τη συγγραφή του μυθιστορήματος Cujo. Τον Ιούνιο του 1999 χτυπήθηκε άσχημα από αυτοκίνητο και τραυματίστηκε σοβαρά σε διάφορα όργανα. Χρειάστηκε πέντε επεμβάσεις μέσα σε δέκα μέρες για ν' αποκατασταθεί η υγεία του και πολύ περισσότερο καιρό μέχρι να περάσει ο αφόρητος πόνος στο ισχίο του.

Ο Κινγκ έγραψε μερικά από τα βιβλία του με το ψευδώνυμο Ρίτσαρντ Μπάκμαν (Έργα Οδοποιίας, Μπλέιζ κά) και συνεργάστηκε με τον πολυβραβευμένο Πήτερ Στράουμπ σε δύο περιπτώσεις (Το Φυλαχτό, Το Μαύρο Σπίτι). Πολλά από τα βιβλία του, και ιδιαίτερα τα τρόμου, φέρουν ενδιαφέροντα κοινά στοιχεία. Συχνά η ιστορία διαδραματίζεται στην πολιτεία του Μέιν, όπου μεγάλωσε και συνεχίζει να ζει (Οργή, Νεκρή Ζώνη, Το Παιχνίδι του Τζέραλντ, Ο Θόλος κά). Πολλές φορές ο πρωταγωνιστής είναι συγγραφέας (Σάλεμς Λοτ, Μίζερι, Σάκος με Κόκαλα κά), ενώ σε μερικές περιπτώσεις πάσχει από αλκοολισμό (Η Λάμψη, The Dark Half, Δόκτωρ Ύπνος). Επιπλέον, στα περισσότερα έργα του ασχολείται με το υπερφυσικό (Κάρυ, Η Λάμψη, Το Αυτό, Ντούμα Κη κλπ).

Μερικά από τα Σημαντικότερα Βιβλία του Στήβεν Κινγκ

Στα ελληνικά, τα έργα του Κινγκ κυκλοφορούν από τον Εκδοτικό Οίκο Λιβάνη, εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά.

Το Carrie (Κάρυ) δημοσιεύτηκε το 1974 και αποτελεί το πρώτο μυθιστόρημα του Κινγκ που κυκλοφόρησε. Ξεκίνησε σαν μια σύντομη ιστορία που ο Κινγκ, απογοητευμένος, πέταξε στα σκουπίδια. Η σύζυγός του, ωστόσο, τη μάζεψε και τον έπεισε να τη συνεχίσει.

Το βιβλίο μιλάει για την ομώνυμη πρωταγωνίστρια, μια ντροπαλή και καταπιεσμένη έφηβη, η οποία χρησιμοποιεί τις τηλεκινητικές της δυνάμεις για να εκδικηθεί όσους την καταδυναστεύουν.

Το Κάρυ είναι ένα από τα πιο πολυαπαγορευμένα βιβλία σε σχολεία των ΗΠΑ, ενώ έχει γίνει πηγή έμπνευσης για τρεις ταινίες (γνωστότερη είναι αυτή του Μπράιαν Ντε Πάλμα με τη Σίσι Σπέισεκ), ένα μιούζικαλ και μια τηλεταινία. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Επιλογή/Θύραθεν.

Το δεύτερο μυθιστόρημα του Κινγκ, 'Salems' Lot (Σάλεμς Λοτ), κυκλοφόρησε το 1975, μετά από απανωτές αλλαγές στον τίτλο του. Είναι εμπνευσμένο από το Δράκουλα του Μπραμ Στόκερ.

Η ιστορία εκτυλίσσεται σε μια φανταστική επαρχιακή πόλη του Μέιν. Ο πρωταγωνιστής, Μπεν Μίαρς, έρχεται αντιμέτωπος με ένα βρικόλακα που πρόσφατα μετακόμισε εκεί και προσπαθεί να μετατρέψει τους κατοίκους της σε βαμπίρ.

Σε δύο συνεντεύξεις του, ο Κινγκ έχει δηλώσει πως το συγκεκριμένο μυθιστόρημα είναι το αγαπημένο του. Το Σάλεμς Λοτ έχει μεταφερθεί στην τηλεόραση δύο φορές, το 1979 και το 2004. Το 1995 μεταφέρθηκε από το BBC στο ραδιόφωνο.

Το 1977 κυκλοφόρησε ένα από τα διασημότερα μυθιστορήματα του Κινγκ, ονόματι The Shining (Η Λάμψη). Είναι εμπνευσμένο από διάφορες προσωπικές του εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένου του εθισμού του στο αλκοόλ.

Ο Τζακ Τόρανς, επίδοξος συγγραφέας που προσπαθεί να ξεπεράσει τον αλκοολισμό του, αναλαμβάνει τη φροντίδα ενός κλειστού ξενοδοχείου, μαζί με το γιο του και τη γυναίκα του. Όταν μια χιονοθύελλα τους αποκλείει από τον έξω κόσμο, οι υπερφυσικές δυνάμεις του ξενοδοχείου οδηγούν τον Τζακ στην τρέλα και την οικογένειά του σε κίνδυνο.

Η Λάμψη ήταν το πρώτο bestseller του Κινγκ και αυτό που τον καθιέρωσε ως έναν εξέχοντα συγγραφέα ιστοριών τρόμου. Αποτελεί το πιο γνωστό έργο του που έχει μεταφερθεί στο σινεμά. Ο Κινγκ, δυσαρεστημένος με την ταινία, επέβλεψε μια μίνι τηλεοπτική σειρά πολλά χρόνια μετά.

To 1978 εκδόθηκε το The Stand (Το Κοράκι), ένα βιβλίο φαντασίας με αρκετά στοιχεία τρόμου. Επανεκδόθηκε το 1990 με διάφορες αλλαγές από τον ίδιο τον Κινγκ.

Ένας άκρως θανατηφόρος ιός, αποτέλεσμα πειραμάτων του αμερικανικού στρατού, απελευθερώνεται κατά λάθος, με αποτέλεσμα η ανθρωπότητα ν' αποδεκατιστεί. Οι επιζήσαντες θα πρέπει πλέον να αγωνιστούν για την επιβίωση, αλλά και να επιλέξουν στρατόπεδα.

Το Κοράκι ήταν υποψήφιο για το World Fantasy Award Καλύτερου Μυθιστορήματος. Παρά τα σχέδια για μια ταινία, τελικά το βιβλίο έγινε μια επιτυχημένη μίνι σειρά το 1994. Το 2008 η Marvel το μετέφερε σε μια μικρή σειρά κόμικς.

To 1982 δημοσιεύτηκε το The Gunslinger (Ο Τελευταίος Πιστολέρο), το πρώτο μέρος της σειράς The Dark Tower (Ο Μαύρος Πύργος). Επηρεασμένος από πολλές διαφορετικές πηγές*, ο Κινγκ ολοκλήρωσε τη σειρά το 2004. Τα υπόλοιπα βιβλία της σειράς είναι: Το Κάλεσμα των Τριών (1987), Οι Ρημαγμένοι Τόποι (1991), Ο Μάγος και η Γυάλινη Σφαίρα (1997), Οι Λύκοι της Κάλα (2003), Το Τραγούδι της Σουζάννα (2004) και Ο Μαύρος Πύργος (2004). Το 2012 εκδόθηκε το The Wind Through the Keyhole (Ο Άνεμος μέσα από την Κλειδαρότρυπα), που χρονικά τοποθετείται μεταξύ του τέταρτου και πέμπτου βιβλίου, αλλά λειτουργεί αυτοτελώς. 

Σ' ένα παράλληλο σύμπαν, ο Ρόλαντ Ντεσέιν, το τελευταίο εν ζωή μέλος ενός ιπποτικού τάγματος, αναλαμβάνει να προστατέψει τον Μαύρο Πύργο, το κέντρο όλου του κόσμου, από τις δυνάμεις του χάους.

                                  

 

                                   

Ο Κινγκ θεωρεί τη σειρά το magnum opus του. Από το 2007 γίνονται συζητήσεις για τη μεταφορά της στον κινηματογράφο ή την τηλεόραση, αλλά καμία ουσιαστική πρόοδος δεν έχει γίνει. Η Marvel έχει κυκλοφορήσει κόμικς εμπνευσμένα από τη σειρά. Ο Μαύρος Πύργος κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Bell.

Το δέκατο τρίτο μυθιστόρημα του Στήβεν Κινγκ, Pet Sematary (Νεκροταφείο Ζώων), βγήκε το 1983. Όπως και πολλά άλλα έργα του, το βιβλίο αυτό εμπεριέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία.

Μια οικογένεια μετακομίζει σ' ένα παλιό σπίτι στην εξοχή του Μέιν και όλα φαίνεται να είναι ιδανικά. Η φρίκη ωστόσο ελλοχεύει στο κοντινό δάσος. όπου γενιές και γενιές αθώων παιδιών θάβουν τα πεθαμένα ζωάκια τους.

Το Νεκροταφείο Ζώων προτάθηκε για το World Fantasy Award Καλύτερου Μυθιστορήματος, ενώ έγινε ταινία, μάλλον μέτρια, το 1989.

Το 1986 κυκλοφόρησε το It (Το Αυτό), ένα από τα δημοφιλέστερα έργα του Κινγκ.

Το βιβλίο ακολουθεί τις περιπέτειες επτά παιδιών και αργότερα την επανένωσή τους ως ενήλικες. Οι φίλοι τρομοκρατούνται από το ομώνυμο πλάσμα, το οποίο παρότι εμφανίζεται με τη μορφή ενός κλόουν, εκμεταλλεύεται τις φοβίες των θυμάτων του, ώστε να μεταμορφώνεται ανάλογα.

Το Αυτό προτάθηκε και κέρδισε αρκετά βραβεία και ήταν νούμερο ένα στις πωλήσεις στις ΗΠΑ το 1986. Μια τηλεταινία βασισμένη στο βιβλίο βγήκε το 1990 και έκτοτε γίνονται προσπάθειες για τη μεταφορά του και στη μεγάλη οθόνη.

Άλλο ένα πολυαγαπημένο βιβλίο του Κινγκ είναι το Misery (Μίζερι), που κυκλοφόρησε το 1987. Ο Κινγκ έγραψε το μυθιστόρημα αυτό, ύστερα από τις αρνητικές αντιδράσεις πολλών φαν του για το βιβλίο φαντασίας The Eyes of the Dragon (1987).

Ο Πωλ Σέλντον, διάσημος συγγραφέας ρομαντικών μυθιστορημάτων, χάνεται σε μια χιονοθύελλα. Για καλή του τύχη (;) όμως σώζεται από την Άννι Γουίλκς, πρώην νοσοκόμα και μεγάλη θαυμάστριά του.

Με το Μίζερι ο Κινγκ απέσπασε το πρώτο του Bram Stoker Award. Το βιβλίο έγινε ταινία το 1990 και αποτελεί τη μοναδική ταινία βασισμένη σε έργο του Κινγκ που έχει κερδίσει Όσκαρ. Επίσης, έχει μεταφερθεί στο θέατρο. Στα ελληνικά έχει μεταφραστεί από τις εκδόσεις Bell.

Το 1996 ήρθε άλλο ένα εμβληματικό έργο του Κινγκ. Δεν είναι άλλο από το The Green Mile (Το Πράσινο Μίλι), που δημοσιεύτηκε σε συνέχειες. Το βιβλίο αυτό θεωρείται δείγμα μαγικού ρεαλισμού.

Ο Πωλ Έτζκομπ είναι ένας φύλακας και επόπτης εκτελέσεων σε μια αμερικανική φυλακή των αρχών του 1930. Η ζωή του αλλάζει όταν έρχεται σ' επαφή με τον έγχρωμο θανατοποινίτη Τζον Κόφι, ο οποίος επιδεικνύει υπερφυσικές δυνάμεις.

Το βιβλίο αυτό κέρδισε το Bram Stoker Καλύτερου Μυθιστορήματος και προτάθηκε για βραβεία British Fantasy και Locus. Η ομώνυμη ταινία, που κυκλοφόρησε το 1999, ήταν υποψήφια για τέσσερα Όσκαρ. Στην Ελλάδα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Bell. 

Το 1998 εκδόθηκε το Bag of Bones (Σάκος με Κόκαλα), ένα από τα βιβλία του Κινγκ με τις καλύτερες κριτικές. 

Τέσσερα χρόνια μετά το θάνατο της γυναίκας του, ο συγγραφέας Μάικ Νούναν αδυνατεί να γράψει έστω και μια λέξη. Ο ύπνος του στοιχειώνεται από εφιάλτες σχετικά με το εξοχικό τους και παρά το γεγονός, ή και εξαιτίας του, αποφασίζει να επιστρέψει στο απομονωμένο σπίτι δίπλα στη λίμνη.

Το μυθιστόρημα κέρδισε δύο λογοτεχνικά βραβεία και το 2011 έγινε μίνι τηλεοπτική σειρά. Στα ελληνικά έχει βγει από τις εκδόσεις Bell.

Το 2011 δημοσιεύτηκε το 11/22/63 (22/11/63). Είναι ένα από τα πιο διαφορετικά έργα του Στήβεν Κινγκ, καθώς κινείται στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας.

Ο καθηγητής αγγλικής φιλολογίας Τζέικ Έπινγκ ανακαλύπτει με το φίλο του Αλ ότι η αποθήκη στο μικρό εστιατόριο του τελευταίου είναι μια πύλη στο χρόνο και βγάζει σε μια συγκεκριμένη μέρα του 1958. Έτσι, οι δυο τους αποφασίζουν να γυρίσουν στο παρελθόν, ώστε ν' αποτρέψουν τη δολοφονία του Τζον Κένεντι.

Το μυθιστόρημα αυτό έτυχε ευρείας αποδοχής, παραμένοντας στη λίστα των αμερικανικών besteseller για πάνω από 17 βδομάδες, ενώ προτάθηκε για διάφορα λογοτεχνικά βραβεία. Από τις αρχές του 2013 γίνονται συζητήσεις για τη μεταφορά του στην τηλεόραση. Στη χώρα μας κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Bell.

Ένα από τα δύο μυθιστορήματα του Κινγκ που κυκλοφόρησαν τo 2013 είναι το Doctor Sleep (Δόκτωρ Ύπνος). Αποτελεί σίκουελ της θρυλικής Λάμψης.

Η ιστορία συνεχίζει από εκεί που σταμάτησε στο προηγούμενο βιβλίο. Ο μεσήλικας πια Ντάνι Τόρανς, γιος του Τζακ, προσπαθεί να σώσει ένα ξεχωριστό δωδεκάχρονο κορίτσι από μια συμμορία παραφυσικών δολοφόνων.

Το μυθιστόρημα έπιασε την πρώτη θέση στη λίστα bestseller των New York Times. Στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Bell.

Πέρα, όμως, από τα παραπάνω μυθιστορήματα, ο Κινγκ έχει γράψει πολλές σπουδαίες νουβέλες και διηγήματα. Μερικά από αυτά τα έργα είναι τα εξής:

• Children of the Corn (1977): μεταφέρθηκε στο σινεμά το 1984 και έγινε η πηγή ενός επιτυχημένου franchise ταινιών τρόμου.
• Apt Pupil (1982 - Το Καλοκαίρι της Διαφθοράς, Επιλογή/Θύραθεν): έγινε ταινία το 1998, με πρωταγωνιστές τους Ίαν ΜακΚέλλεν και Μπραντ Ρένφρο.
• The Body (1982 - Τέλος της Αθωότητας, Επιλογή/Θύραθεν): η ταινία που βασίστηκε στη νουβέλα αυτή, Stand by Me (1986), προτάθηκε για ένα Όσκαρ και δύο Χρυσές Σφαίρες.
• Rita Hayworth and the Shawshank Redemption (1982 - Τελευταία Έξοδος: Ρίτα Χέιγουορθ, Επιλογή/Θύραθεν): μια από τις γνωστότερες μεταφορές έργου του Κινγκ είναι η ομώνυμη ταινία με τους Τιμ Ρόμπινς και Μόργκαν Φρίμαν.
• The Man in the Black Suit (1994): κέρδισε τα βραβεία World Fantasy και O. Henry Καλύτερου Διηγήματος.
• 1408 (1999): η ταινία του 2007 κέρδισε κοινό και κριτικούς.

Ο Κινγκ έχει γράψει και μερικά δοκίμια με ποικίλα θέματα. Από αυτά ξεχωρίζουν τα Danse Macabre (1981), σχετικά με το είδος του τρόμου στα μέσα ψυχαγωγίας, και On Writing (2000 - Περί Συγγραφής, Bell), στο οποίο γράφει για τη συγγραφική τέχνη, αλλά και τη ζωή του.

_____ _____ _____
*Και ο Μικρός ο Ρόλαντ στον Σκοτεινό τον Πύργο Ήρθε (γνωστό ποίημα του Άγγλου Ρόμπερτ Μπράουνινγκ), Άρχοντας των Δαχτυλιδιών, ταινίες γουέστερν, Αρθουριανοί Θρύλοι και άλλα.

Το Φαινόμενο Game of Thrones

Με αφορμή την πρεμιέρα της τέταρτης σεζόν του Game of Thrones, αποφάσισα να προσπαθήσω να εξηγήσω με λίγα λόγια το γιατί αυτή η σειρά έχει εξελιχθεί στην πιο μαζική pop culture μανία των τελευταίων ετών. Δεν κρύβω πως κι εγώ είμαι φαν της σειράς αυτής, οπότε ξέρω αρκετά καλά τα πλεονεκτήματά της. Valar morghulis λοιπόν και ξεκινάμε.

Πρώτα απ' όλα, θα ήθελα να σταθώ στο τεχνικό κομμάτι. Η παραγωγή είναι πολύ υψηλού επιπέδου, επιπέδου που αγγίζει αυτό του κινηματογράφου. Σε γενικές γραμμές, η σκηνοθεσία είναι πολύ καλή και η φωτογραφία ακόμα καλύτερη. Αυτό που ξεχωρίζει τη συγκεκριμένη σειρά, όμως, είναι το εκπληκτικό σενάριο, που είναι γεμάτο ίντριγκα, πάθη, έρωτες, δολοπλοκίες, παρεξηγήσεις και κόντρες. Το σενάριο είναι αναμφισβήτητα εκείνο που προσελκύει άτομα άσχετα από το fantasy genre.

Επιπλέον, εξαιρετική δουλειά έχει γίνει στον τομέα του κάστινγκ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν όχι σε όλες, έχουν επιλεγεί οι καταλληλότεροι ηθοποιοί. Δεν είναι τυχαίο που σχεδόν ο κάθε φαν μπορεί να «αγαπά» και από ένα διαφορετικό χαρακτήρα, παρότι υπάρχουν ορισμένα κοινά σημεία. Ποιον να πρωτοαναφέρεις; Τον στιβαρό Σον Μπιν (Νεντ Σταρκ) ή την αφοπλιστική Εμίλια Κλαρκ (Νταϊνέρυς Ταργκάρυεν); Τον πολυαγαπημένο Πίτερ Ντίνκλατζ (Τύριον Λάννιστερ) ή τον απεχθή Τζακ Γκλήσον (Τζόφρυ Μπαράθηον); Ειδικά στον τελευταίο αξίζουν πολλά μπράβο, καθώς έχει πλέον γίνει ο ορισμός του κακού που αγαπάμε να μισούμε.

Μερικοί από τους πρωταγωνιστές της σειράς

Αν προχωρήσουμε λίγο πιο βαθιά στην ουσία, θα δούμε πως το Game of Thrones διαθέτει ένα ρεαλισμό, που σπάνια συναντά κανείς σε δουλειές της μικρής ή της μεγάλης οθόνης. Όταν λέω ρεαλισμό, βέβαια, δεν εννοώ την απουσία νάνων ή ξωτικών, αφού στη σειρά εμφανίζονται δράκοι, ζόμπι και άλλα πράγματα του φανταστικού. Εννοώ ένα ρεαλισμό σχετικά με την ψυχοσύνθεση και τις πράξεις των πρωταγωνιστών και τα γεγονότα στο σύνολό τους. Οι χαρακτήρες δεν είναι μονολιθικοί. Δεν υπάρχουν στεγανά μεταξύ καλών και κακών, όπως στα έργα του Τόλκιν. Υπάρχουν μόνο αυτοί οι χαρακτήρες που συμπαθείς και αυτοί που μισείς. Σε αυτό το επίτευγμα, τα εύσημα θα πρέπει ν' αποδοθούν στο συγγραφέα των βιβλίων, Τζορτζ Ρ. Ρ. Μάρτιν, στα οποία έχει βασιστεί η σειρά, αλλά και στους δημιουργούς της, Ντέιβιντ Μπένιοφ και Ντ. Μπ. Γουάις.

Για όλους τους λόγους που αναλύθηκαν παραπάνω το Game of Thrones έχει καταφέρει να αγγίξει ένα σχετικά ευρύ φάσμα ηλικιών. Τη σειρά παρακολουθούν πέρα από έφηβους και μετα-έφηβους (aka εικοσάρηδες), άτομα που έχουν πατήσει τα λεγόμενα «άντα». Όπως καταλαβαίνετε, είναι λίγο δύσκολο να βρει κανείς έναν πενηντάρη που να περιμένει σαν τρελός το επόμενο επεισόδιο, ωστόσο έχω ακούει για περίπτωση γονιού (φαντάζομαι σ' αυτήν την ηλικία περίπου), ο οποίος τέλειωσε δύο σεζόν μέσα σε μια βδομάδα!

Ας περάσουμε τώρα στο θέμα των φύλων. Τόσο το βιβλίο, όσο κυρίως η σειρά, παρουσιάζει δυνατούς γυναικείους χαρακτήρες, πολύ καλά δουλεμένους. Όπως καταλαβαίνετε, το γεγονός αυτό έχει κάνει το Game of Thrones ιδιαίτερα αγαπητό και μεταξύ του γυναικείου πληθυσμού. Από τις, αν μη τι άλλο, δυναμικές παρουσίες των Καλίσι και Άρυα Στάρκ έως τη ραδιούργα Σέρσεϊ Λάννιστερ, ο κόσμος του Γουέστερος είναι γεμάτος γυναίκες που (ευτυχώς) δεν κάθονται στ' αυγά τους, αλλά συμμετέχουν άμεσα ή έμμεσα στο παιχνίδι του στέμματος. Τα νούμερα άλλωστε τα λένε όλα: σύμφωνα με φετινά στοιχεία που δημοσίευσε το αμερικανικό περιοδικό Wired, το 42% των τηλεθεατών του Game of Thrones είναι γυναίκες.

9ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Επιστημονικής Φαντασίας και Φανταστικού της Αθήνας

9ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Επιστημονικής Φαντασίας & Φανταστικού της Αθήνας - Ετοιμαστείτε!

Merci beaucoup monsieur Giraud!

Σήμερα κλείνουν δύο χρόνια χωρίς τον Jean Giraud, γνωστό και ως Moebius ή Gir, μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες στο διεθνή χώρο των κόμικς. Έχοντας επηρεάσει πληθώρα διαφορετικών ανθρώπων της τέχνης (μεταξύ άλλων τους Hayao Miyazaki, Stan Lee και Federico Felini), δεν είναι τυχαίο το ότι θεωρείται ο επιδραστικότερος εκπρόσωπος της γαλλοβελγικής σχολής κόμικς, μετά τον Hergé.


Ξεκίνησε την καριέρα του με γουέστερν θεματολογία και εν συνεχεία δημιούργησε κόμικς κυρίως επιστημονικής φαντασίας και fantasy, υιοθετώντας ένα σουρεαλιστικό και συχνά αφηρημένο στυλ, τόσο στην αφήγηση, όσο και το σχέδιο. Συνολικά αναμείχθηκε στη δημιουργία πάνω από 70 διαφορετικών τίτλων κόμικς, ένα μάλλον εντυπωσιακό επίτευγμα, ιδιαίτερα αν σκεφτεί κανείς την ποιότητα που χαρακτηρίζει την πλειονότητα αυτών. Αρκετά σημαντική θεωρείται η προσφορά του και στο σινεμά, αφού βοήθησε στο κόνσεπτ ταινιών όπως το Alien (1979), το Tron (1982) και Το Πέμπτο Στοιχείο (1997).

Τα πρώτα χρόνια

Ο Jean Henri Gaston Giraud γεννήθηκε το 1938 σε ένα ανατολικό προάστιο του Παρισιού. Όταν ήταν τριών ετών, οι γονείς του χώρισαν και ως αποτέλεσμα ανατράφηκε κυρίως από τους παππούδες του. Σύμφωνα με τον ίδιο, η «σύγκρουση μεταξύ των γονιών του τού άφησε ένα ανεξίτηλο ψυχικό σημάδι και ήταν ο λόγος για τον οποίο αργότερα επέλεγε συχνά διαφορετικά ψευδώνυμα.

Ένα από τα πρώτα κόμικς του Giraud

Στα 16 του ξεκίνησε τις σπουδές του στη Σχολή Εφαρμοσμένων Τεχνών του Παρισιού, όπου και άρχισε να σκιτσάρει τα πρώτα του κόμικς γουέστερν. Το 1956 παράτησε τις σπουδές του και ακολούθησε τη μητέρα του στο Μεξικό. Εκεί παρέμεινε για μόλις οχτώ μήνες, προτού επιτρέψει στη Γαλλία. Από το 1956 ως το 1958 σχεδίασε κόμικς για διάφορα περιοδικά και την περίοδο 1959-1960 εξέτισε τη στρατιωτική του θητεία στην Αλγερία. Επιστρέφοντας το 1961, έγινε μαθητευόμενος του Joseph Gillain (γνωστού κυρίως ως Jijé), ενός από τους σημαντικότερους δημιουργούς κόμικς της εποχής.*

Blueberry

Το 1963, ύστερα από πρόταση του Jijé, ο Giraud άρχισε τη συνεργασία με τον σεναριογράφο Jean-Michel Charlier για τη δημιουργία μιας σειράς γουέστερν «ευρωπαϊκής κοπής». Η σειρά αυτή, ονόματι Οχυρό Ναβάχο, δημοσιεύτηκε στο ιστορικό περιοδικό Pilote. Εδώ πρωτοεμφανίστηκε ο Μπλούμπερυ, ο οποίος όμως ήταν απλώς ένας από τους πολλούς πρωταγωνιστές της πρώτης ιστορίας. Στη συνέχεια, ο ατρόμητος υπολοχαγός του αμερικανικού ιππικού έγινε ο πρωταγωνιστής της σειράς που πήρε τ' όνομά του. Να σημειωθεί πως ο Giraud υπέγραφε τη σειρά ως Gir και όχι ως Moebius, όπως έγινε αργότερα γνωστός.

Ο χαρακτήρας του Blueberry είναι ίσως ο πιο δημοφιλής
του Giraud στην πατρίδα του, αλλά και ο πιο γνωστός του στην Ελλάδα

Ο Μπλούμπερυ ήταν, είναι και θα είναι ένας ήρωας αλλιώτικος από τους άλλους. Πρώτα-πρώτα, ανέτρεψε το στερεότυπο του κλασικού αμερικανικού ήρωα γουέστερν. Δεν είναι ούτε ο αδέκαστος άνθρωπος του νόμου που βάζει τους κακούς στη φυλακή, ούτε ο περιπλανώμενος καουμπόι που έρχεται στην πόλη, σώζει τους αδικημένους και γίνεται ο νέος σερίφης. Αντιθέτως, αποτελεί έναν από τους πρώτους αντι-ήρωες στα κόμικς γουέστερν. Επιπλέον, ο Μπλούμπερυ κάθε άλλο παρά ο τυπικός στρατιωτικός είναι. Είναι αληθινός αντάρτης. Δε δίνει δεκάρα για τη στρατιωτική πειθαρχία και συχνά αδιαφορεί για τις διαταγές των ανωτέρων του.

Όσον αφορά το σχέδιο, ο καθένας μπορεί να παρατηρήσει μια διαρκή αλλαγή. Η φάτσα του ίδιου του Μπλούμπερυ άλλαζε διαρκώς. Αρχικά, ήταν εμπνευσμένος από τον Jean-Paul Belmondo, ενώ στη συνέχεια θύμιζε τον Charles Bronson, τον Clint Eastwood και πιο πρόσφατα τον Vincent Cassel. Γενικότερα το στυλ του Giraud άλλαξε κατά τις περιπέτειες του Μπλούμπερυ: στην αρχή χρησιμοποιούσε ένα απλό και καθαρό στυλ, ενώ στη συνέχεια υιοθέτησε ένα πιο σκοτεινό και ρεαλιστικό στυλ, επηρεασμένος από τα γουέστερν των Sergio Leone και Sam Peckinpah. Όπως και να έχει, ήταν ένας καινούριος (για τα δεδομένα της εποχής) τρόπος σχεδιασμού, που φώτιζε τα βαθύτερα αισθήματα, τις αγωνίες και τις απογοητεύσεις που κυρίευαν τον πρωταγωνιστή. Για αυτό το λόγο, άλλωστε, το Μπλούμπερυ χαρακτηρίστηκε το πρώτο ψυχολογικό γουέστερν στην ιστορία των κόμικς.

Κόμικς επιστημονικής φαντασίας και fantasy

Ήδη από 1963, είχε εμφανιστεί η δεύτερη σχεδιαστική περσόνα του καλλιτέχνη, ο Moebius.** Ο Giraud χρησιμοποίησε για πρώτη φορά το ψευδώνυμο αυτό, όταν δημιούργησε στριπάκια επιστημονικής φαντασίας σε ένα άλλο σημαντικό περιοδικό, το σατιρικό Hara-Kiri. Ωστόσο, δεν ξαναεμφανίστηκε σε κάποιο από τα κόμικς του για σχεδόν μια δεκαετία.

Το 1974, χρησιμοποιώντας και πάλι το ψευδώνυμο Moebius, έγινε ιδρυτικό μέλος του εκδοτικού οίκου κόμικς Les Humanoïdes Associés, μαζί με τους Jean-Pierre Dionnet, Bernard Farkas και Philippe Druillet. Μαζί ξεκίνησαν και την κυκλοφορία του θρυλικού Métal Hurlant, το περιοδικό που άλλαξε τα παγκόσμια δεδομένα για την επιστημονική φαντασία στο χώρο τον κόμικς και όχι μόνο.

Από αριστερά προς δεξιά: Farkas, Dionnet, Druillet Giraud

Στο Métal Hurlant πρωτοεμφανίστηκε το 1975 το πρωτοποριακό κόμικ του Giraud Arzach, πέντε σύντομες ιστορίες δίχως λόγια. Σε αυτές πρωταγωνιστεί ο ομώνυμος πολεμιστής, ο οποίος ταξιδεύει σ' ένα παράξενο τόπο στις πλάτες ενός πλάσματος που θυμίζει πτεροδάκτυλο. Το σημαντικότερο στις ιστορίες του Arzach είναι το σχέδιο, παρά η πλοκή, την οποία κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει καταλάβει πραγματικά. Ένα από τα αξιοπερίεργα είναι πως το όνομα αλλάζει διαρκώς: από Arzach γίνεται Harzak, μετά Arzak, στη συνέχεια Harzakc και τέλος Harzack. Ο Giraud είχε δηλώσει ότι ο Arzach είναι μια πολύ προσωπική δημιουργία, με τις σκηνές να τίθενται στη σειρά που τις φαντάστηκε ο ίδιος. Οι περιπέτειες του Arzach είχαν τεράστιο αντίκτυπο στα γαλλικά κυρίως κόμικς και o πρωταγωνιστής είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς ήρωες του Giraud.

Από την πρώτη ιστορία του Arzach

Το 1976 έκανε το ντεμπούτο του, και πάλι στο Métal Hurlant, o Συνταγματάρχης Grubert, μέσα από τη σειρά Le Garage Hermétique (αρχικά κυκλοφόρησε ως Le Garage Hermétique de Jerry Cornelius). Ο Συνταγματάρχης, λοιπόν, έχει δημιουργήσει πολλά παράλληλα σύμπαντα, τα οποία έχει κλείσει μέσα σ' ένα αστεροειδή στον αστερισμό του Λέοντα. Συνεχίζει βέβαια να παρακολουθεί την εξέλιξη στους κόσμους αυτούς, μέσα από το διαστημόπλοιό του. Παράλληλα, όμως πρέπει ν' αντιμετωπίσει τις προσπάθειες του Jerry Cornelius, ο οποίος θέλει να εισβάλει στον κόσμο του. Να σημειωθεί ότι ο χαρακτήρας του Cornelius, έχει δημιουργηθεί από τον σπουδαίο Άγγλο συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας και fantasy Michael Moorcock.

Ηθελημένα, η πλοκή του Ερμητικού Γκαράζ κάθε άλλο παρά γραμμική είναι. Η ιστορία μπορεί, δηλαδή, μπορεί να αλλάζει χώρο ή χρόνο μέσα στην ίδια σελίδα, ακόμα και μέσα στο ίδιο καρέ! Αυτή ακριβώς η έλλειψη συνοχής, όμως, είναι που κάνει το κόμικ ξέφρενο, σχεδόν παραληρηματικό. Μερικοί θεωρούν το Ερμητικό Γκαράζ ως το αριστούργημα του Jean Giraud, ενώ έχει αποκαλεστεί «το τέλειο κόμικ».

Το 1980 ξεκίνησε η κυκλοφορία του Incal, ενός άλλου σπουδαίου κόμικ επιστημονικής φαντασίας, ιδιαίτερα αγαπητό και στην Ελλάδα. Η σειρά αυτή ακολουθεί τις περιπέτειες του Τζον Ντιφούλ, ενός ντετέκτιβ τελευταίας κατηγορίας στο πολύ μακρινό μέλλον, που άθελά του μπλέκεται σε μια συνωμοσία διαγαλαξιακών διαστάσεων και καλείται να γίνει ο σωτήρας της ανθρωπότητας. Κυκλοφόρησε (βεβαίως βεβαίως) από το Métal Hurlant και ολοκληρώθηκε σε έξι άλμπουμ.

Το σενάριο, που υπογράφει ο γνωστός κινηματογραφιστής Alejandro Jodorowsky, ανακατεύει στοιχεία space opera, σάτιρας και μεταφυσικής. Αποτέλεσμα; Μια εντυπωσιακή saga, γεμάτη σουρεαλιστικά στοιχεία (χαρακτηριστικό αμφοτέρων των δημιουργών άλλωστε), άφθονη βία και ερωτισμό. Όσον αφορά το σχέδιο του Giraud, θεωρείται πολύ μοντέρνο ακόμα και στις μέρες μας, με την πληθώρα λεπτομερειών που τον χαρακτηρίζουν ως σκιτσογράφο. Θεωρείται πολύ μπροστά από την εποχή του και επηρέασε πολλές γενιές σχεδιαστών και σεναριογράφων κόμικς.

Από το 1985 μέχρι το 2001, ο Giraud ασχολήθηκε με το κόμικ fantasy Le Monde d'Edena, το οποίο ξεκίνησε από μια διαφήμιση για τη Citroën. Στη σειρά αυτή, που ολοκληρώθηκε σε έξι άλμπουμ, ο Giraud χρησιμοποιεί την περίφημη «καθαρή γραμμή» (γαλλ. ligne claire), που καθιέρωσε ο Hergé, επιτυγχάνοντας μια μινιμαλιστική αισθητική.

Άλλα κόμικς και λοιπές ενασχολήσεις

Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ο Giraud εργάστηκε για την Marvel, πράγμα πολύ σπάνιο τότε για Ευρωπαίο. Πιο συγκεκριμένα, συνεργάστηκε με τον θρυλικό Stan Lee, δημιουργό των Spider-Man, Hulk, Iron Man και πολλών άλλων υπερηρώων, για τη μίνι σειρά Silver Surfer: Parable. Το έργο των δυο μεγάλων αυτών «κομικανθρώπων» κέρδισε το Βραβείο Eisner για την Καλύτερη Μίνι Σειρά το 1989. Υπάρχει μάλιστα μια μερίδα θαυμαστών του Silver Surfer, που υποστηρίζει ότι η σειρά αυτή περιλαμβάνει τα καλύτερα τεύχη του συγκεκριμένου χαρακτήρα.

Ο Silver Surfer δια χειρός Moebius

Χρησιμοποιώντας τ' όνομά του ή το ψευδώνυμο Gir, ο Giraud εικονογράφησε κόμικς για άλλους δημιουργούς, βιβλία, περιοδικά, ακόμα και γραμματόσημα. Από αυτά αξίζει ν' αναφερθεί μια ειδική έκδοση του Αλχημιστή, του περίφημου Βραζιλιάνου συγγραφέα Paulo Coelho.

Ένα μεγάλο και σημαντικό κεφάλαιο στο έργο του Giraud ήταν και η ανάμειξή του στο χώρο του σινεμά, καθώς από ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 συνέβαλε ποικιλοτρόπως σε πολλές ταινίες. Η αρχή έγινε το 1974 με την ταινία Dune. Ο Jodorowsky είχε αναλάβει τη σκηνοθεσία και ζήτησε από τον Giraud να σχεδιάσει τους χαρακτήρες. Η παραγωγή της ταινίας διακόπηκε για οικονομικούς λόγους, αλλά σχέδια του Giraud έχουν διασωθεί.

Το 1979 ο Ridley Scott προσέλαβε τον Giraud, ώστε να προσφέρει ιδέες για την ταινία Alien. Σύντομα επήλθε ρήξη μεταξύ τους, με αποτέλεσμα η συνολική ανάμειξη του Giraud να κρατήσει μόλις τρεις μέρες. Μολαταύτα, η συμβολή του ήταν μάλλον καθοριστική, αφού οι στολές που τελικά εμφανίζονται την ταινία έχουν μικρές διαφορές από τις πρωτότυπες.

Σκίτσο του Giraud για τις στολές του Alien

Ο Giraud εργάστηκε ακόμα και για την παραγωγή της ταινίας Star Wars: Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται (1980), αν και είχε αρκετά μικρότερη ανάμειξη, ενώ το 1981 παρείχε ιδέες για την ταινία κινουμένων σχεδίων Heavy Metal. Το 1982 συνεργάστηκε με το Γάλλο σκηνοθέτη René Laloux, δημιουργώντας την ταινία κινουμένων σχεδίων Les Maîtres du Temps. Μεγαλύτερη συμβολή είχε στο Tron, επίσης του 1982. Όντας ο κύριος σχεδιαστής των κουστουμιών και σκηνογράφος της ταινίας, μας έχει αφήσει μια τεράστια συλλογή αρκετά ενδιαφερόντων σκίτσων.

Το 1989 ο Giraud έγραψε από κοινού με τον Yutaka Fujioka την ιστορία για την αμερικανοϊαπωνική συμπαραγωγή Little Nemo: Adventures in Slumberland. Επτά χρόνια αργότερα συνέβαλε στη δημιουργία χαρακτήρων για την ταινία Space Jams.

Ίσως η ταινία με τη μεγαλύτερη συμμετοχή του Giraud είναι Το Πέμπτο Στοιχείο του Luc Besson. Ο Giraud είχε αναλάβει το 1991 το σχεδιασμό των κουστουμιών, των αεροσκαφών και των σκηνικών. Παρότι η ταινία πέρασε από πολλές αναθεωρήσεις και δεν κυκλοφόρησε παρά έξι χρόνια μετά, τα σχέδια του Giraud έμειναν πρακτικά αναλλοίωτα.

Αξιοσημείωτη είναι η δικαστική διαμάχη που επακολούθησε την κυκλοφορία της ταινίας. Οι Jodorowsky και Giraud μήνυσαν τον Besson για κλοπή, πιστεύοντας ότι η ταινία δανείστηκε πολλά στοιχεία από το κόμικ Incal. Η υπόθεση έκλεισε το 2004 υπέρ του Γάλλου σκηνοθέτη.

Οι υπόλοιπές ταινίες στις οποίες αναμείχθηκε ο Giraud είναι οι Willow (1988), The Abyss (1989) και το κινεζικό animation Thru the Moebius Strip (2005). 

Τελευταία χρόνια

Από το 2000 έως το 2010 κυκλοφόρησε το Inside Moebius, μια εικονογραφημένη αυτοβιογραφία του Giraud. Σε αυτό το εξάτομο έργο, που αριθμεί συνολικά 700 σελίδες, ο Giraud εμφανίζεται εγκλωβισμένος στο ίδιο το κόμικ μαζί με το νεότερο εαυτό του, αλλά και μερικούς από τους χάρτινους ήρωές του, όπως ο Μπλούμπερυ και ο Αρζάκ.

Ο Giraud και τα «παιδιά» του

Το 2006 ο Giraud ξανασυνεργάστηκε με την Marvel για το Halo Graphic Novel. Σε αυτό το κόμικ, μεταφορά του επιτυχημένου video game, περιέχονται τέσσερις ιστορίες, κάθε μια από τις οποίες έχει δημιουργηθεί από ένα διαφορετικό ζευγάρι σεναριογράφου και σκιτσογράφου. Το ενδιαφέρον σε αυτό το graphic novel είναι ότι συμμετείχαν δημιουργοί απ' όλο τον κόσμο, όπως ο Βρετανός Simon Bisley και ο Ιάπωνας Tsutomu Nihei.

Ο Jean Giraud πέθανε σαν σήμερα το 2012, σε ηλικία 73 ετών, χάνοντας τη μακρά μάχη ενάντια στον καρκίνο. Μετά το θάνατό του, ο Paulo Coelho έγραψε στο Twitter: «Ο μεγάλος Moebius πέθανε σήμερα, αλλά ο μεγάλος Moebius είναι ακόμα ζωντανός. Το σώμα σου πέθανε σήμερα, αλλά το έργο σου είναι πιο ζωντανό από ποτέ». Αναφερόμενος στις δυο διαφορετικές περσόνες του Giraud, ο τότε υπουργός Πολιτισμού Frédéric Mitterand είπε ότι η Γαλλία έχασε δύο μεγάλους καλλιτέχνες.

Επιρροές

Το στυλ του Giraud είχε επηρεαστεί κυρίως από τον Jijé, πριν αρχίσει μάλιστα να μαθητεύει κοντά του. Ειδικά στα πρώτα κόμικς του, η επιρροή από τον Jijé ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής. Ένας άλλος κομίστας που θαύμαζε ιδιαίτερα, παρότι νεότερός του, ήταν ο Tardi. Οι δυο τους συνεργάστηκαν μάλιστα στα τέλη της δεκαετίας του 1960 για το περιοδικό Pilote. Ο Giraud ήταν επίσης φίλος με το διάσημο μανγκάκα και σκηνοθέτη Hayao Miyazaki. Υπήρξε ένας αμοιβαίος θαυμασμός μεταξύ τους και επηρέασαν ο ένας τον άλλον, όχι σε επίπεδο σχεδίου, αλλά ιδεών. Σε μια συνέντευξη του Miyazaki, στην ερώτηση πώς ανακάλυψε τον Moebius, ο Ιάπωνας απάντησε: «Μέσω του Arzach, που χρονολογείται από το 1975, νομίζω. Το διάβασα μόλις το 1980 και ήταν ένα μεγάλο σοκ. Όχι μόνο για εμένα. Όλοι οι δημιουργοί μάνγκα επηρεάστηκαν από αυτό το έργο. Δυστυχώς, όταν το ανακάλυψα, είχα ήδη ένα παγιωμένο στυλ και έτσι δεν μπορούσα να το χρησιμοποιήσω για να εμπλουτίσω το σχέδιό μου. [...] Σκηνοθέτησα τη Ναυσικά της Κοιλάδας των Ανέμων υπό την επίδραση του Moebius».

Ο Moebius σκιτσάρει τον Moebius

Όσον αφορά τα σενάριά του, ο Giraud είχε επηρεαστεί από προσωπικότητες διαφορετικών χώρων. Δύο από τις πιο «παράξενες» επιρροές του ήταν ο Ελβετός διατροφολόγος Guy-Claude Burger και ο Jean-Paul Appel-Guéry, ένας Γάλλος γκουρού του κινήματος New Age. Οι έρευνες του Burger σχετικά με τη θρέψη του ανθρώπου διαμόρφωσαν σημαντικά τις απόψεις του Giraud πάνω στη διατροφή, πράγμα που φαίνεται ιδιαίτερα στο Le Monde d'Edena. Ο δε Appel-Guéry τον ενθάρρυνε να αξιοποιήσει τις πιο θετικές πλευρές του υποσυνείδητού του, πραγματοποιώντας εντατική εσωτερική αναζήτηση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την υιοθέτηση της γνώριμης ονειρικότητας στο σχέδιο και την πλοκή, που χαρακτηρίζει πολλά από τα έργα του. Συν τοις άλλοις, ο Giraud πειραματίστηκε και με ναρκωτικές ουσίες.

Συγγραφείς που άσκησαν γοητεία και επηρέασαν τον Ζιρώ είναι μεταξύ άλλων οι Stanisław Lem, Jack Vance και Robert Sheckley.

Κληρονομιά

Η επίδραση που είχε και συνεχίζει να έχει το έργο του Giraud στον κόσμο των κόμικς, είναι δυσθεώρητη. Πολλοί δημιουργοί κόμικς ανά τον κόσμο τον θεωρούν μια βασική πηγή έμπνευσης και επιρροής.

Στη Γαλλία όλοι όσοι ασχολούνται με τα κόμικς, και ως γνωστόν είναι πολλοί, πίνουν νερό στ' όνομά του. Σκιτσογράφοι και καρτουνίστες, όπως οι Michel Ocelot, Georges Bess και Caza έχουν επηρεαστεί καθοριστικά από τα δημιουργήματά του. Πολλοί περισσότεροι έχουν δανειστεί στοιχεία από το στυλ του ή έχουν αποφασίσει ν' ασχοληθούν επαγγελματικά με τα κόμικς μετά από την επαφή με το έργο του. Άλλοι Ευρωπαίοι που έχουν επηρεαστεί από τον Giraud είναι ο Esad Ribic, ο Enrico Marini και ο Luis Royo.

Όπως προαναφέρθηκε, ο Giraud επηρέασε πλήθος δημιουργών στην Ιαπωνία. Ίσως ο σημαντικότερος εξ αυτών, πέρα απ' τον Miyazaki, είναι ο Katsuhiro Otomo, δημιουργός του θρυλικού anime Akira (1988). Στις ΗΠΑ επηρέασε αρκετούς καλλιτέχνες (John Workman, William Stout, Geoff Darrow κ.ά.) κυρίως μέσω του περιοδικού Heavy Metal. Μεγαλύτερη, ωστόσο, θεωρείται η επίδρασή του στο Hollywood. Σημαντικότερο παράδειγμα; Ο Ridley Scott έχει παραδεχθεί πως η ατμόσφαιρα της ταινίας Blade Runner έχει επηρεαστεί άμεσα από το κόμικ των Moebius και Dan O'Bannon The Long Tomorrow.

Ο γνωστός Ιταλός κινηματογραφιστής Federico Fellini είχε δηλώσει μεταξύ άλλων για τον Giraud: «Τον θεωρώ σπουδαίο καλλιτέχνη, τόσο σπουδαίο όσο ο Picasso και ο Matisse».

Αναφερόμενος στο θαυμασμό που βίωσε από νέους κομίστες κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης στις ΗΠΑ, ο ίδιος ο Giraud είχε πει: «Είπαν ότι τους άλλαξα τη ζωή. "Μου αλλάξατε τη ζωή. Το έργο σας είναι η αιτία που έγινα καλλιτέχνης" Ω, με κάνει ευτυχισμένο. Αλλά ταυτόχρονα έχω μια εσωτερική σκούπα για να τα καθαρίσω όλα. Είναι επικίνδυνο να το πιστεύω. Κάποιος έγραψε "Ο Moebius είναι ένας θρυλικός καλλιτέχνης". Ένας θρύλος - τώρα είμαι σα μονόκερος».

Διακρίσεις

Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Giraud τιμήθηκε με πολλά βραβεία, ενδεικτικό της σπουδαιότητας του έργου του. Μεταξύ αυτών μπορούμε να διακρίνουμε τρία βραβεία στο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ, τρία Harvey, δύο Eisner και ένα Inkpot. Το 1998 εισήχθη στο Will Eisner Hall of Fame και το 2011 στο Science Fiction and Fantasy Hall of Fame.

Κόμικς του Giraud στην Ελλάδα

Η έκδοση έργων του Jean Giraud στην Ελλάδα είναι μια πονεμένη ιστορία. Κι αυτό γιατί σημαντικά του κόμικς όπως το Αεροστεγές Γκαράζ και το Αρζάκ, δεν έχουν έρθει ακόμα στην χώρα μας. Ας τα δούμε, λοιπόν, με χρονολογική σειρά.

Το 1982 κυκλοφόρησε από την Ars Longa Ο Τρελός Στύτης και Άλλα, μια ανθολογία 52 σελίδων που περιέχει 4 ασπρόμαυρες ιστορίες του Ζιρώ (Ο Μεγάλος Στύτης, Ο Μικρός Σκαπανέας του Διαστήματος, Ο Μπαρμπαρόσα και ο Εγκέφαλος Πειρατής, Rock City). Τον επόμενο χρόνο, κυκλοφόρησε άλλο ένα άλμπουμ του δημιουργού, αυτή τη φορά από την Μαμούθcomix. Η έκδοση, ονόματι Ο Μοιραίος Ταγματάρχης, είναι 68 σελίδων και περιέχει πολλές ιστορίες, κυρίως με πρωταγωνιστή τον Ταγματάρχη Γκρουμπέρ. Εκτός των κόμικς, στην αρχή του βιβλίου εμπεριέχεται κι ένα κείμενο του Moebius, στο οποίο μας δίνονται κάποια στοιχεία για την πορεία του Ταγματάρχη, από το Pilote μέχρι το Métal Hurlant, διάφορες άλλες πληροφορίες, καθώς επίσης κι ένα μικρό βιογραφικό για το δημιουργό. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε υπό το γενικό τίτλο Συλλογή Τοτέμ και είχε τον αριθμό 1. Ενώ στην εισαγωγή ο αναγνώστης ενημερώνεται πως σε μελλοντικά τεύχη θα δημοσιευτεί το Αεροστεγές Γκαράζ, εντούτοις κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ.

Μέσα στο 1998 η Μαμούθcomix ξεκίνησε την κυκλοφορία άλλων δύο έργων του Giraud. Ήταν τα Ινκάλ και Μπλούμπερυ. Το πρώτο ολοκληρώθηκε το 2000 σε έξι τεύχη. Το δεύτερο κυκλοφόρησε μέσα στη Συλλογή Γουέστερν, μαζί με τεύχη από άλλους τίτλους. Συνολικά, μέσα στη συγκεκριμένη συλλογή, είδαμε 9 άλμπουμ Μπλούμπερυ, με τελευταίο Το Μονοπάτι των Σίου, το 2007 (Συλλογή Γουέστερν#17).

Δέκα χρόνια αργότερα, κυκλοφόρησε από την Antifa Scripta το δεκαεξασέλιδο άλμπουμ Λευκός Εφιάλτης. Το κόμικ που περιέχει, πρωτοδημοσιεύτηκε το 1974 στο περιοδικό L’ echo des Savanes, ενώ ήταν και μία από τις ιστορίες της ανθολογίας της Μαμούθcomix. Αφορμή ήταν η λογοκρισία που υπέστη μια ταινία με θέμα τις ρατσιστικές επιθέσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες του γαλλικού υπουργείου εσωτερικών.

_____ _____ _____

* Ο Jijé είναι περισσότερο γνωστός για το κόμικ γουέστερν Jerry Spring, αλλά και ως ο δημιουργός του Φαντάζιο, του διδύμου Σπιρού και Φαντάζιο.
** Ο Giraud δανείστηκε το ψευδώνυμο αυτό από τον Γερμανό μαθηματικό και αστρονόμο August Ferdinand Möbius.