(Ούγκο Εουτζένιο Πρατ) υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς δημιουργούς κόμικς όλων των εποχών. Αποτελεί μια εξέχουσα φιγούρα των ευρωπαϊκών -και όχι μόνο- κόμικς, ενώ τα έργα του είναι πολύ αγαπητά και στη χώρα μας.
Ως σκιτσογράφος απογείωσε την τεχνική της ακουαρέλας, με το χαρακτηριστικό του απλό και συχνά αφαιρετικό σχέδιο. Ως αφηγητής μπορούσε να εξιστορήσει οποιαδήποτε ιστορία, ρεαλιστική ή φανταστική. Παράλληλα, όμως, υπήρξε μια ιδιαίτερη προσωπικότητα, που έζησε μια πραγματικά πολύ ενδιαφέρουσα ζωή.
Ο Πρατ γεννήθηκε το 1927 στο Ρίμινι της Ιταλίας, γιος του Rolando Pratt και της Evelina Genero. Ο παππούς από τη μεριά του πατέρα του ήταν αγγλικής καταγωγής και συγγενής του γνωστού ηθοποιού ταινιών τρόμου Μπορίς Καρλόφ (Φρανκενστάιν, Η Νύφη του Φρανκενστάιν, Ο Γιος του Φρανκενστάιν). Από τη μεριά της μητέρας του, είχε Σεφαρδίτικες και τουρκικές ρίζες.
Έζησε το μεγαλύτερο μέρος των παιδικών του χρόνων στη Βενετία. Το 1937 έφυγε με τη μητέρα του για την Αβησσυνία (σημερινή Αιθιοπία), όπου βρισκόταν ο πατέρας του, στρατιώτης των δυνάμεων κατοχής του Μουσολίνι. Ο πατέρας του αιχμαλωτίστηκε από τους Βρετανούς και πέθανε το 1942, ενώ ο Πρατ και η μητέρα του στάλθηκαν ως αιχμάλωτοι στην πόλη Ντίρε Ντάουα. Εκεί, λες και ήταν αληθινά γραφτό του, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την ένατη τέχνη, αφού αγόραζε κόμικς από τους φύλακες. Λίγο αργότερα, στάλθηκε στην πατρίδα του από τον Ερυθρό Σταυρό και το 1943 επέστρεψε στην αγαπημένη του Βενετία. Εκεί, μπήκε σ' ένα στρατιωτικό κολέγιο, όπου και εργάστηκε ως μεταφραστής μέχρι το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1944, παραλίγο να εκτελεστεί από δυνάμεις των ναζιστικών SS, καθώς εσφαλμένα θεωρήθηκε Νοτιοαφρικάνος κατάσκοπος.
Το ταξίδι ξεκινάει
Μαζί με άλλους δημιουργούς κόμικς όπως ο Αλμπέρτο Όνγκαρο και ο Μάριο Φαουστινέλλι σχημάτισε τη λεγόμενη Ομάδα της Βενετίας. Από εκείνη τη στιγμή, άρχισε το ταξίδι και η αναζήτησή του, όχι μόνο σε καλλιτεχνικό, αλλά και σε προσωπικό επίπεδο. Το περιοδικό της ομάδας, γνωστό ως Albo Uragano και αργότερα ως Asso di Picche, πρωτοκυκλοφόρησε το 1945 και επικεντρωνόταν σε κόμικς περιπέτειας. Στα τέλη της δεκαετίας του 1940, ο Πρατ μετακόμισε στο Μπουένος Άιρες.
 |
Έρνι Πάικ, ο σπουδαιότερος χαρακτήρας που δημιούργησε
με τον θρυλικό Έστερχελντ |
Στην Αργεντινή παρέμεινε για πέντε μόνο χρόνια, αλλά θεωρείται μια από τις πιο δημιουργικές περιόδους του. Από κοινού με τον Αργεντινό δημοσιογράφο και συγγραφέα κόμικς Έκτορ Χερμάν Έστερχελντ δημιούργησε σημαίνοντες χαρακτήρες, όπως τον Λοχαγό Κερκ και τον Έρνι Πάικ. Ο μεν Κερκ είναι ένας κλασικός ήρωας της Άγριας Δύσης, ο δε Πάικ είναι ένας πολεμικός ανταποκριτής του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και του Πολέμου της Κορέας. Κατά τη διαμονή του στην Αργεντινή, ο Πρατ γνωρίστηκε με πολλούς κομίστες που αργότερα θα έγραφαν (ή θα σκίτσαραν, αν προτιμάτε) ιστορία, όπως ο Αλμπέρτο Μπρέκια και Φρανθίσκο Σολάνο Λόπεζ. Παράλληλα, επισκέφτηκε πολλά μέρη της Νοτίου Αμερικής, συμπεριλαμβανομένου του Αμαζονίου. Κατά την περίοδο αυτή αποκρυσταλλώθηκε το ύφος των μετέπειτα κόμικς του Πρατ, όχι τόσο όσον αφορά στο σχέδιο, αλλά στη γενικότερη ατμόσφαιρα: παρότι τα σενάρια δεν ήταν του ιδίου, τα σκίτσα του απέπνεαν ένα μυστηριώδη ρομαντισμό και μια παράξενη νοσταλγία.
Από το 1959 μέχρι το 1960, ο Πρατ έζησε στο Λονδίνο, όπου συνεργάστηκε με αρκετούς Βρετανούς συγγραφείς κόμικς. Επέστρεψε για λίγο στην Αργεντινή και το 1962 μετακόμισε στην Ιταλία. Εδώ συνεργάστηκε με το παιδικό περιοδικό
Il Corriere dei Piccoli, για το οποίο εικονογράφησε διάφορα μυθιστορήματα της κλασικής λογοτεχνίας.
Κόρτο Μαλτέζε - Η απόλυτη προσωποποίηση της χαμένης αθωότητας
Το 1967, έπειτα από ένα ταξίδι στην Καραϊβική, ο Πρατ δημιούργησε την
Μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας, το πρώτο κόμικ που φιλοξένησε τον Κόρτο Μαλτέζε. Ο λακωνικός ναυτικός με τον ακέραιο χαρακτήρα στέκεται στο πάνθεον των ευρωπαϊκών κόμικς, πλάι σε φιγούρες όπως αυτές του Αστερίξ, του Τεντέν και του Μπλούμπερυ. Πολλοί, ωστόσο, τον θεωρούν τον κλασσικότερο και γοητευτικότερο χαρακτήρα των ευρωπαϊκών κόμικς. Κάθε άλλο παρά τυχαίο είναι το γεγονός ότι η γαλλική εφημερίδα
Le Monde συμπεριέλαβε την
Μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας στη λίστα της με τα 100 καλύτερα βιβλία του 20ού αιώνα.
Ο Κόρτο Μαλτέζε, σαν τον δημιουργό του, γυρίζει στα ίδια μέρη και έχει εξίσου πολλούς φίλους ανά την υφήλιο. Το κυριότερο είναι ότι ορίζει ο ίδιος τη μοίρα του: όταν σε μικρή ηλικία συνειδητοποίησε ότι δεν είχε τη "γραμμή της ζωής" στην παλάμη του αποφάσισε να χαράξει τη δική του με ένα ξυράφι.
Ο χαρακτήρας αυτός ενσαρκώνει το σκεπτικισμό του Πρατ σε θέματα πολιτικής, θρησκείας και εθνικών διαφορών. Ο Κόρτο απολαμβάνει τη φιλία πολλών ανθρώπων, ο καθένας με το δικό του φυλετικό, θρησκευτικό και κοινωνικό υπόβαθρο. Εκτός αυτού, είναι αντικείμενο σεβασμού από φίλους και εχθρούς.

Το 1970, ο Πρατ μετακομίζει στη Γαλλία και ξεκινάει τη δημιουργία ιστοριών του Κόρτο Μαλτέζε για το γαλλικό περιοδικό
Pif gadget. Τέσσερα χρόνια μετά άρχισε η δημοσίευση μεγαλύτερων ιστοριών από το ιταλικό περιοδικό
Linus. Ο Πρατ συνέχισε να δημιουργεί νέες ιστορίες για τις επόμενες δυο δεκαετίες, πολλές από τις οποίες δημοσιεύτηκαν στο ομώνυμο περιοδικό κόμικς. Το 1988 ξεκίνησε η σειριοποίηση της τελευταίας περιπέτειας του Κόρτο Μαλτέζε (
Μου), η οποία ολοκληρώθηκε τον επόμενο χρόνο.
Στην Ελλάδα, ο Κόρτο Μαλτέζε είναι από τα πλέον δημοφιλή κόμικς. Στη χώρα μας, όλοι τόμοι των περιπετειών του έχουν κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Μαμούθcomix, εκτός από το
Η Μπαλάντα της Αλμυρής Θάλασσας, που έχει κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Παρά Πέντε
.
Οι Σκορπιοί της Ερήμου
Το 1969 εκδόθηκε για πρώτη φορά ένα άλλο πολύ σημαντικό δημιούργημα του Πρατ: Οι Σκορπιοί της Ερήμου. Το κόμικ αυτό αφηγείται τις περιπέτειες μια ομάδας Βρετανών στρατιωτών κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Πιο συγκεκριμένα, οι στρατιώτες αυτοί ανήκουν στο Long Range Desert Group, ένα σώμα που έδρασε στη Βόρεια Αφρική, με κύρια καθήκοντά της, την αναγνώριση εχθρικού εδάφους και τον ανταρτοπόλεμο.
Για τον ίδιο τον Πρατ, οι άντρες του Long Range Desert Group συμμετέχουν στον τελευταίο ρομαντικό πόλεμο της ιστορίας. Είναι υπεύθυνοι για θρυλικές πράξεις, ενώ δρουν μέσα σ' ένα πλαίσιο από γεγονότα που τους ξεπερνάνε. Κάθε χαρακτήρας της ομάδας αναζητά μια προσωπική διέξοδο. Και μπορεί κάποιοι να τη βρίσκουν βγαίνοντας από αυτό το παιχνίδι συμφερόντων, αλλά κάποιοι βυθίζονται ακόμα περισσότερο σε αυτό. Συν τοις άλλοις, όμως, το κόμικ αυτό αποτελεί στηλίτευση της αποικιοκρατίας. Εκεί, στην Αφρική του 1941, οι Ευρωπαίοι αναστατώνουν, για χάρη των συμφερόντων τους, πολυάριθμους λαούς, οι οποίοι γίνονται στόχος των αλαζονικών αυτών αντιπαραθέσεων.
Τελευταία χρόνια
_by_Erling_Mandelmann_-_2.jpg) |
Ο Ούγκο Πρατ το 1989 |
Ο Πρατ συνέχισε να ταξιδεύει και επισκέφτηκε πολλά μέρη της Γης, όπως ο Καναδάς, η Παταγονία και τα νησιά του Ειρηνικού. Από το 1984 μέχρι το 1995, έζησε στην Ελβετία. Την περίοδο αυτή δημιουργεί μαζί με το μαθητή και φίλο του Μίλο Μανάρα τα κόμικς Tutto ricominciò con un' estate indiana (στα ελληνικά έχει κυκλοφορήσει ως Ένα Ινδιάνικο Καλοκαίρι) και El Gaucho.
Το τελευταίο, ίσως, καθαρά προσωπικό αριστούργημα του Πρατ είναι το κόμικ L'uomo del grande nord. Ο πρωταγωνιστής, ο μυστηριώδης και απρόβλεπτος Jesuit Joe, τριγυρνά στην άγρια φύση του Καναδά, γύρω στο 1920. Οι ανησυχίες του Πρατ σχετικά με την κοινωνική δικαιοσύνη και ορισμένα ευρωπαϊκά ιδανικά βρίσκονται στο επίκεντρο αυτού του κόμικ. Ο Πρατ έγραψε επίσης ένα βιβλίο, το οποίο κυκλοφορεί στην Ελλάδα με τον τίτλο Άνεμος από Μακρινές Στεριές.
Ο Πρατ πρόλαβε να ολοκληρώσει ένα ακόμη κόμικ το 1995. Ένα κυριακάτικο απόγευμα του Αυγούστου, ο καρκίνος του εντέρου που τον τυραννούσε επί μήνες, νίκησε.
Προσωπική ζωή
Ο Ούγκο Πρατ παντρεύτηκε δύο φορές και απέκτησε δέκα παιδιά, όχι όλα από τις νόμιμες συζύγους του, όπως καταλαβαίνετε.
Ο Πρατ ήταν ένας γνήσιος πολίτης του κόσμου. Κάτι παραπάνω από πολυταξιδεμένος, ρουφούσε τις ομορφιές κάθε τόπου και της ζωντάνευε στις ιστορίες του. Συναναστρεφόταν από απλούς ανθρώπους και άτομα του υποκόσμου μέχρι μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο διάσημος τρομπετίστας της τζαζ Dizzy Gillespie. Ήταν δε μεγάλος λάτρης της ιστορίας και της λογοτεχνίας, κάτι που έντονα αποτυπώνεται άλλωστε στα κόμικς του.
Παρότι ο πατέρας του ήταν φανατικά αντίθετος στον Ελευθεροτεκτονισμό, ο Πρατ εισήχθη σ' αυτόν τη δεκαετία του 1970. Έφτασε μάλιστα αρκετά ψηλά στην ιεραρχία σε Στοές της Ιταλίας και της Γαλλίας. Μέσω της επαφής του με τη Μασονία, καλλιέργησε την αγάπη του για το συμβολισμό και τα μυστήρια του παρελθόντος.
Επιδράσεις και κληρονομιά
 |
Φωτογραφία από έκθεση αφιερωμένη στον Πρατ, στην
Πινακοθήκη του Παρισιού |
Στον τομέα της σκιτσογραφίας, ο Πρατ είχε επηρεαστεί από τους Λάιμαν Γιανγκ, Γουίλ Άισνερ και κατά κύριο λόγο τον Μίλτον Κάνιφ. Μεγαλύτερο ενδιαφέρον, όμως, παρουσιάζουν οι επιρροές που δέχτηκε από ένα εντυπωσιακό πλήθος συγγραφέων: Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον, Ζέιν Γκρέι, Κένεθ Ρόμπερτς, Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ, Τζακ Λόντον, Τζόζεφ Κόνραντ, Τζέιμς Όλιβερ Κέργουντ, Έρνεστ Χέμινγουεϊ, Αντουάν ντε Σαιντ-Εξυπερύ και Χέρμαν Μέλβιλ.
Ο Ουμπέρτο Έκο είχε γράψει παλαιότερα: "'Όταν θέλω να χαλαρώσω, διαβάζω δοκίμια του Ένγκελς, όταν όμως θέλω να εμπλακώ σε μια αφήγηση, διαβάζω τα κόμικς του Ούγκο Πρατ". Αυτές οι αράδες από μόνες τους είναι αναμφίβολα ενδεικτικές για την επιρροή που είχαν οι ιστορίες του Πρατ. Όντας ένας από τους πρώτους σκιτσογράφους που πάντρεψε τη λογοτεχνία με τα κόμικς, αποτελεί τεράστια πηγή έμπνευσης για πολλούς σκιτσογράφους διεθνώς. Ανάμεσα στους σημαντικότερους είναι οι Φρανκ Μίλερ, Μάικ ΜακΜάχον και Χουάν Χιμένεζ.
Διακρίσεις
Κατά τη διάρκεια της ζωή του, ο Ούγκο Πρατ βραβεύτηκε επανειλημμένα για την προσφορά του στα κόμικς. Κέρδισε, μεταξύ άλλων, τέσσερα βραβεία στο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ, ενώ έχει τιμηθεί και με το βραβείο Καλύτερου Ρεαλιστικού Κόμικ στο περίβλεπτο διαγωνισμό Prix Saint-Michel του Βελγίου. Το 2005 ο Πρατ εισήχθη στο Will Eisner Hall of Fame, την ίδια χρονιά με τους θρυλικούς Ρενέ Γκοσινύ και Αλμπέρ Ουντερζό.