Οι 13 Λόγοι που Κάνουν το "Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος" το Καλύτερο Γουέστερν Όλων των Εποχών

Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος (Il Buono, il Bruto, il Cattivo στα ιταλικά) του Σέρτζιο Λεόνε αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες και γνωστότερες ταινίες όλων των εποχών. Συγκαταλέγεται στις κορυφαίες ταινίες γουέστερν και κατά κοινή ομολογία είναι το καλύτερο σπαγγέτι γουέστερν. Μήπως όμως είναι και το καλύτερο γουέστερν (σκέτο), ανώτερο δηλαδή από τα κλασικά αμερικανικά έργα; Προσωπικά, είμαι πεπεισμένος ότι είναι, αλλά για το λόγου το αληθές, ορίστε 13 επιχειρήματα:

• Ο Τίτλος: είναι μάλλον απλός, αλλά την ίδια στιγμή και έξυπνος. Αρκεί να δει κανείς πόσες παρωδίες του υπάρχουν, για να καταλάβει ότι έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της ποπ κουλτούρας. Έχει δε περάσει στο καθημερινό αμερικανικό λεξιλόγιο, καθώς χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα καλά, τα κακά και όσα μπορούσαν να γίνουν καλύτερα, αλλά δεν έγιναν, σχετικά με ένα πρόσωπο ή ένα αντικείμενο.
• Ο Κλιντ Ίστγουντ στο ρόλο του Καλού: γνωστός και ως Ξανθούλης (Blondie) και Άνθρωπος Χωρίς Όνομα (Man with No Name), ο Ίστγουντ άφησε εποχή με την ταινία αυτή. Φορώντας το εμβληματικό του πόντσο και πυροβολώντας με τεράστια αυτοπεποίθηση, είναι ένας από τους πιο κουλ χαρακτήρες του κινηματογράφου. Παράλληλα, είναι ένας από τους σημαντικότερους αντι-ήρωες της έβδομης τέχνης, καθώς μόνο τίμιος πιστολέρο δεν είναι.

• Ο Ιλάι Γουάλακ στο ρόλο του Άσχημου: Ο Τούκο Ραμίρεζ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η μασκότ της ταινίας. Είναι πολυλογάς και αυθόρμητος, προσφέροντας πολλές στιγμές γέλιου. Ταυτόχρονα, όμως, έχει τον πιο ενδιαφέροντα ρόλο. Ο Λεόνε φρόντισε να μας δώσει μια δραματική σκηνή μεταξύ του Τούκο και του αδελφού του, αποφεύγοντας έτσι να καταντήσει ο χαρακτήρας αυτός ένας απλός μπουνταλάς για να γελάμε. Το καλύτερο είναι ότι και σε αυτή τη σκηνή ο Γουάλακ τα πηγαίνει περίφημα, ενώ συχνά-πυκνά μπορούμε να πούμε ότι επισκιάζει τον Ίστγουντ.

• Ο Λι Βαν Κλιφ στο ρόλο του Κακού: ο Αγγελομάτης (Angel Eyes), είναι ένας αδίστακτος και στυγνός καιροσκόπος. Είναι σίγουρα ένας από τους πιο αντιπροσωπευτικούς χαρακτήρες των σπαγγέτι γουέστερν και ένας από τους πιο αντιπαθητικούς κακούς του σινεμά. Το διαπεραστικό βλέμμα που χαρακτήριζε τον Βαν Κλιφ γίνεται ένα από τα ατού της ταινίας, εξαιτίας φυσικά των θρυλικών κοντινών πλάνων του Λεόνε.

• Η Μουσική: είναι ίσως το πρώτο πράγμα που σου έρχεται στο μυαλό όταν ακούς γι' αυτή την ταινία. Ο μεγάλος Ένιο Μορικόνε συνέθεσε ένα από τα σπουδαιότερα και πιο αναγνωρίσιμα soundtrack στην ιστορία του κινηματογράφου. Από τους τίτλους αρχής και το πασίγνωστο "ααααα" μέχρι τη σκηνή της τριπλής μονομαχίας και το Il Triello η ταινία είναι γεμάτη από όμορφη μουσική που ταιριάζει γάντι στις σκηνές. Είναι γνωστό, άλλωστε, ότι ο Λεόνε γύρναγε τις σκηνές του με βάση τη μουσική του Μορικόνε.

• Η Σκηνοθεσία: η σκηνοθεσία του Λεόνε στη συγκεκριμένη ταινία είναι μάλλον θρυλική. Έχοντας ένα μοναδικό στυλ, ο Ιταλός χρησιμοποιούσε πολύ κοντινά πλάνα (γκρο πλαν) και μακρινές λήψεις, ενώ οι σκηνές δράσης και διαλόγων έχουν χαρακτηριστικό μέγεθος. Το αποτέλεσμα είναι μια εξαιρετικά στυλιζαρισμένη αίσθηση επικότητας. Όπως έχει γράψει ο Στήβεν Κινγκ στον πρόλογο ενός βιβλίου του «Ο Κλιντ Ίστγουντ δείχνει κάπου έξι μέτρα ψηλός, με κάθε σκληρή τρίχα του γενιού στα μάγουλά του να μοιάζει μεγάλη σαν σεκόγια. [...] Η έρημος μοιάζει ν' απλώνεται τουλάχιστον μέχρι τον πλανήτη Ποσειδώνα. Και η κάννη του κάθε όπλου δείχνει τόσο μεγάλη όσο η Σήραγγα της Μάγχης».
• Η Γνωριμία με τους Χαρακτήρες: ο Λεόνε μας συστήνει τους τρεις βασικούς ήρωες μέσα από ένα μακρύ πρόλογο. Στα δέκα από τα τριάντα λεπτά δεν υπάρχουν διάλογοι, ενώ χρησιμοποιούνται τίτλοι σε παγωμένες εικόνες για τον καθένα από τους τρεις. Και πάντα με τη μουσική του Μορικόνε παρούσα. Είναι δίχως άλλο μια από τις πιο μοναδικές παρουσιάσεις χαρακτήρων σε ταινία.

• Η Τελευταία Σκηνή: το τέλος της ταινίας θεωρείται ένα από το πιο αγωνιώδη στην ιστορία του σινεμά. Δε βγαίνει λέξη από τα χείλη των τριών πρωταγωνιστών. Μουσική και εικόνες συνδυάζονται για να δημιουργήσουν μία αλληλουχία, η οποία είναι υπέροχα φτιαγμένη, τεταμένη και συναρπαστική.
• Το Σενάριο: έργο των Λεόνε, Λουτσιάνο Βιντσενζόνι, Ατζενόρε Ινκρότσι και Φούριο Σκαρπέλι. Σίγουρα, το κυνήγι ενός θησαυρού και τα πισώπλατα μαχαιρώματα είναι πάντα ενδιαφέρον θέμα, αλλά δεν μπορεί να θεωρηθεί αυθεντικό. Εντούτοις, το σενάριο ήταν πρωτοποριακό για την εποχή του όσον αφορά την απεικόνιση των ηρώων. Μέχρι τότε, στα αμερικανικά κυρίως γουέστερν υπήρχε σαφής διαχωρισμός καλών και κακών, κάτι που εδώ ανατρέπεται. Επιπλέον, ο διάλογος είναι γεμάτος από αξιομνημόνευτες ατάκες, κωμικές ή όχι.

• Κατατρόπωσε τους Κριτικούς: όταν βγήκε η ταινία, τα σπαγγέτι γουέστερν θεωρούνταν exploitation films, δηλαδή ταινίες που προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν μια παροδική τάση ή να εντυπωσιάσουν τον θεατή με ρηχά μέσα (βία, σεξ κτλ). Ως εκ τούτου, οι κριτικές από τους Αμερικανούς ήταν μέτριες έως κακές. Χρόνια αργότερα, ο Ρότζερ Έμπερτ, ένας από τους πιο διακεκριμένους κριτικούς ταινιών στις ΗΠΑ, συμπεριέλαβε την ταινία στις Μεγαλύτερες Ταινίες. Είχε δηλώσει, ωστόσο, ότι τότε είχε βάλει λιγότερα αστέρια γιατί ήταν σπαγγέτι γουέστερν και άρα δεν μπορούσε να είναι τέχνη. Σήμερα οι απανταχού κριτικοί πίνουν νερό στ' όνομα του Λεόνε.
• Καθιέρωσε τον Ίστγουντ: μετά το Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος η καριέρα του Κλιντ Ίστγουντ απογειώθηκε. Ακολούθησαν πολλές ταινίες γουέστερν και δράσης (Κρεμάστε τους Ψηλά, Οι Γύπες πετούν Χαμηλά, Όπου τολμούν οι Αετοί, Ο Επιθεωρητής Κάλλαχαν κ.ά.), οι οποίες παρότι δεν απαιτούσαν μεγάλο υποκριτικό ταλέντο, τον τοποθέτησαν ανάμεσα στους σημαντικότερους σταρ του Hollywood. Εκμεταλλευόμενος το γεγονός αυτό, ο Ίστγουντ στράφηκε γρήγορα στη σκηνοθεσία, προσφέροντάς μας πολλές καλές ταινίες, όπως Εκδικητής εκτός Νόμου (1976), Οι Ασυγχώρητοι (1992), Σκοτεινό Ποτάμι (2003), Million Dollar Baby (2004), Γράμματα από το Ίβο Τζίμα (2006) και Gran Torino (2008). Πλησιάζοντας πια τα 90, ο Ίστγουντ είναι ένα από τα σημαντικότερα κεφάλαια του σύγχρονου αμερικανικού σινεμά.

• Το Μέλλον του Λεόνε: η επιτυχία της ταινίας αυτής άνοιξε νέες πόρτες στο Σέρτζιο Λεόνε. Η Paramount χρηματοδότησε άλλο ένα σπουδαίο γουέστερν του, το Κάποτε στη Δύση (1968), δίνοντάς του πρόσβαση σε υψηλότερα στάνταρντ παραγωγής και ηθοποιούς όπως ο Τσαρλς Μπρόνσον και ο Πίτερ Φόντα. Το 1984 σκηνοθέτησε άλλο ένα αριστούργημα με αμερικανικά λεφτά, το Κάποτε στην Αμερική, μια από τις καλύτερες γκανγκστερικές ταινίες όλων των εποχών. Κάτι που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, είναι ότι του είχε γίνει πρόταση να σκηνοθετήσει το Νονό, αλλά αρνήθηκε ώστε ν' ασχοληθεί με το Κάποτε στην Αμερική.

• Η Επιρροή: Ασυζητητί, Ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος αποτελεί μια εξαιρετικά επιδραστική ταινία. Έχει επηρεάσει πληθώρα διαφορετικών σκηνοθετών, μεταξύ των οποίων οι Ρόμπερτ Ζεμέκις, Ρόμπερτ Ροντρίγκεζ και Σαμ Ραΐμι. Δεν είναι τυχαίο πως σκηνοθέτες σαν τον Μάρτιν ΜακΝτόνα και τον Κουέντιν Ταραντίνο την ψήφισαν στη λίστα του περιοδικού Sight & Sound με τις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Επιπλέον, έδωσε μια νέα ώθηση στα αμερικανικά γουέστερν και η επιρροή στο συγκεκριμένο είδος είναι εμφανής μέχρι και τις μέρες μας.